تأثیر تغییر فصول و فعالیت‌ها ‌بر الگوی سکونت و شکل مساکن روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان ارومیه)

مسکن در روستاها متناسب با شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه روستایی شکل می‌گیرد. در این میان یکی از تقسیم‌بندی‌های معماری مساکن روستایی، تقسیم‌بندی براساس اقلیمی است که روستا در آن واقع شده است. از بعد دیگر الگوی فعالیت‌های جاری در این مساکن نیز، تحت تأثیر اقلیم مختص به خود است. بنابراین در اقلیم‌های مختلف، فعالیت‌های مختلفی پدید می‌آید که در قالب الگوهای مختلف فضایی بروز می‌کنند. معماری روستاها به‌خصوص در مناطق سردسیر‌ فصلی، می‌باشد و تحت تأثیر الگوی فعالیت‌هایی است که در کالبد روستا روی می‌دهد و بدین شکل به تعامل با معماری می‌انجامد. این مقاله به چگونگی تأثیر تغییر فصول و فعالیت‌ها بر الگوی سکونت و شکل مسکن روستایی می‌پردازد. روش کار بر‌اساس تحلیل محتوای متون و استخراج شاخص‌های سنجش با محور قرار دادن ساکنین و تنظیم پرسشنامه مصاحبه عمیق و مشاهده و برداشت میدانی از شکل خانه‌ها صورت پذیرفته است که با محوریت اقلیم شهرستان ارومیه به‌عنوان یکی از مناطق سردسیر کشور، روابط میان توده فضا با فعالیت‌های ساکنین در مساکن روستایی (که به‌صورت تصادفی میان روستا‌های جامعه هدف، واقع در استان آذربایجان غربی انتخاب شده اند) مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این مقاله، یافتن روشی است که بر‌اساس آن، محیط ساخته شده‌ همسو با فعالیت‌ها‌، الگوی تعامل اجتماعی و حرکت فردی سازمان یابد. با بررسی فعالیت‌های جاری در مساکن این روستاها می توان الگوی مناسبی جهت طراحی مسکن متناسب با نیازهای مردم روستا و اقلیم منطقه به‌دست آورد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میان فصول مختلف سال و فعالیت‌های جاری در مساکن، الگوی رویدادهای معناداری به‌دست می‌آید که درک این روابط، سرلوحه طراحی مساکن روستایی است. بیشترین میزان فعالیت در هر یک از فصول بیانگر شدت نیاز به آن فضا است که این نیاز موجب به‌وجود آمدن شکل و ابعاد فضاهایی شده که این قالب به‌وجود آمده، بستر مناسبی برای تجلی رویدادهایی است که در آن فصل از سال باید اتفاق بیفتد. این چرخه در سالیان سال به حیات خود ادامه داده و کامل شده است.